Platform Geschiedenis & Beleid gelanceerd
Stefan Couperus (Rijksuniversiteit Groningen), Harm Kaal (Radboud Universiteit), Jelle van Lottum (Universiteit van Birmingham) zijn de oprichters van het platform Geschiedenis&Beleid dat in samenwerking met Huygens ING en het Koninklijk Nederlands Historisch Genootschap is gerealiseerd.
Er waart weer een spook door Europa: het spook van het kortetermijndenken, zo stelden de Amerikaanse historica Jo Guldi en haar Britse collega David Armitage in het in 2014 gepubliceerde History Manifesto. Een uitspraak die wij van harte onderschrijven. De prijs die we hiervoor betalen? Gevangen in het heden zijn ‘we’ – politici, beleidsmakers, maar ook de samenleving als geheel – onvoldoende in staat om kritisch op ons handelen in het ‘nu’ te reflecteren en zijn we voortdurend bezig het wiel opnieuw uit te vinden. Het begrip ‘historisch’ is aan grote inflatie onderhevig en lijkt inmiddels weinig meer te betekenen dan ‘uniek’. Bij ieder zichzelf serieus nemende historicus gaan dan de alarmbellen rinkelen. Maar wat te doen?
Afgelopen woensdag is met een symposium op het Ministerie van Binnenlandse Zaken het platform Geschiedenis & Beleid (https://www.historici.nl/geschiedenis-en-beleid) gelanceerd. Op dit online platform verschijnen artikelen waarin historici op basis van historisch onderzoek aanbevelingen formuleren voor beleidsmakers, kritisch reflecteren op contemporaine vraagstukken en en passant ons gebrekkige historische geheugen opfrissen. Omdat in deze bijdragen de historische context van hedendaagse fenomenen verhelderd wordt, laten we met Geschiedenis & Beleid zien hoe het verleden productief kan worden ingezet als argument in actuele debatten. Feiten staan dus centraal: we zijn geen meningenfabriek.
Harm Kaal lanceert het platform Geschiedenis & Beleid
Maar wat is dan precies de meerwaarde van historisch onderzoek? Op de eerste plaats leggen historici de historische wortels van hedendaagse problemen bloot: essentieel voor een goed begrip van de problemen van vandaag. Ten tweede dragen wij historische parallellen aan voor actuele kwesties: de geschiedenis mag zich dan niet één op één herhalen, dat wil niet zeggen dat we uit vergelijkbare casussen uit het verleden geen lessen kunnen trekken. En ten derde bieden we, vanuit ons oog voor de context waarbinnen problemen zich aandienen en oplossingen worden geformuleerd, een kritische reflectie op hoe we als samenleving in het heden maatschappelijke vraagstukken definiëren en framen: de niet-waardenvrije concepten die we hiervoor gebruiken, de taal en het waardenpatroon waarmee we vraagstukken duiden en de richting die we zo, haast ongemerkt, aan de oplossing ervan geven. In het huidige vocabulaire is bijvoorbeeld weinig ruimte voor begrippen die niet op het nu gericht zijn. De kritische distantie van de historicus kan ons helpen om los te komen uit de cocon van het heden en ons alternatieve zichtpunten aandragen.
Zo’n platform, werkt dat nou? In Engeland wel: daar kwamen historici twaalf jaar geleden al met een soortgelijk initiatief: www.historyandpolicy.org. Het is een groot succes: Westminster heeft zich gevoelig getoond voor hun oproep en historici geconsulteerd rond beleidsvorming over de meest uiteenlopende kwesties, zoals recentelijk het beleid ten aanzien van vergrijzing, seksueel misbruik, gezondheidszorg en het milieu.
Om dit ook in Nederland tot een succes te maken vragen we van beleidsmakers en andere maatschappelijke partijen dat zij de geschiedwetenschap erkennen als meer dan een leverancier van mooie verhalen, maar we vragen ook iets van historici zelf, namelijk de bereidheid om te doordenken hoe wij als ons historisch onderzoek kunnen verbinden met de actualiteit. Historisch onderzoek, of onderzoek vanuit welke discipline dan ook, moeten vanzelfsprekend niet gereduceerd worden tot het actuele nut dat het al dan niet heeft. Maar hoe terecht de kritiek op een eenzijdige nadruk in het wetenschapsbeleid op het economisch en maatschappelijk nut van onderzoek ook mag zijn, het betekent niet dat we beleid en maatschappij de rug moeten toekeren. Sterker, wij zijn ervan overtuigd dat historisch onderzoek ook buiten de ivoren torens van de academie zeggingskracht heeft.
