Dossier Regionale Geschiedenis Deel 1: Vergeet als historicus de provincie niet
Bij de Provinciale Statenverkiezingen – en de verkiezingen voor het Europees Parlement – hoort traditiegetrouw gezucht en gesteun over het gebrek aan belangstelling bij pers en publiek (en geklaag over het feit dat de landelijke politiek deze verkiezingen ‘kaapt’). Hoe zit het eigenlijk met ons als historici? Hebben wij de provincie wel goed in het vizier?
Rond de Kamerverkiezingen van 2017 organiseerde ik met een collega een workshop voor Honours-studenten waarin we de mediaberichtgeving over de verkiezingen volgden. We gingen met journalisten, kandidaten, campagne-analisten en ervaringsdeskundigen als Diederik Samsom en Rob Jetten in gesprek over de campagnes in Nederland, Duitsland en Frankrijk. Voor de Provinciale Statenverkiezingen hebben we niets georganiseerd. Gek eigenlijk, als je je bedenkt dat oud-studenten van onze Geschiedenisopleiding in Nijmegen hoog op de Gelderse kandidatenlijsten staan: Peter Kerris (lijsttrekker voor de PvdA), Antonio Libert (nummer negen voor D66) en Yurre Wieken (nummer zeven voor de SP) – de studie Geschiedenis blijft een goede vooropleiding voor het politieke ambacht.
In debat met Diederik Samsom (links) en Rob Jetten (rechts)
Aandacht voor de geschiedenis
De verkiezingen mogen dan nog niet veel aandacht trekken, toch is in algemene zin wel een toename waarneembaar in de aandacht voor de geschiedenis van de provincie. In Nijmegen hebben we sinds enige jaren in de persoon van Dolly Verhoeven een hoogleraar Gelderse geschiedenis. En ook collega Joost Rosendaal werkt intensief met Gelderse partijen zoals de Stichting Versterking Herinnering WO2 Gelderland samen om de herinnering aan de oorlog levend te houden. Vanaf september wordt in Gelderland met tal van activiteiten 75 jaar bevrijding herdacht. Ook in andere provincies is sprake van hechte banden tussen wetenschappers en provincie, denk aan Marijn Molema (Fryske Akademy), Arnoud-Jan Bijsterveld (Tilburg University) en Maarten Duijvendak (Rijksuniversiteit Groningen).
Cover Behoedzaam Bestuur, door Roel Pots en Nico Randeraad
Recent kreeg in het kielzog van de viering van tweehonderd jaar koninkrijk ook de geschiedenis van de provincies aandacht in de vorm van lezingen en herdenkingsboeken. Samen met een team van collega’s werkte ik mee aan Behoedzaam bestuur. Twee eeuwen provincie Zuid-Holland. Ik plug het maar even onbeschaamd, want het boek is niet over de toonbank gevlogen. Dat vinden wij als auteurs natuurlijk jammer, omdat er wetenschappelijk zeker wat waardevols uit te halen valt. Zo hebben wij het onderzoek naar Zuid-Holland aangegrepen om vanuit de provincie het proces van staatsvorming in Nederland te onderzoeken. We richten ons op de ‘uitvinding’ van de provincie: hoe door middel van ‘besturen’ op tal van terreinen de provincie als bestuurslaag geleidelijk aan vorm kreeg (in plaats van de grondwettelijk bepaalde kaders als uitgangspunt te nemen).
Het publieke imago van de provincie
Leidse historici hebben de provincie op een andere manier als casus ingezet: om de aandacht te vestigen op de combinatie van traditie en vernieuwing in het ontstaan van het Verenigd Koninkrijk der Nederlanden. Hier stonden de provincies in het hart van het spanningsveld tussen enerzijds het herstel van het Ancien Régime en anderzijds de voortzetting van de door Napoleon geïntroduceerde eenheidsstaat (het artikel is gelaagder dan ik hier kan beschrijven).
Kortom: van het publieke imago van de provincie als duffe, ingeslapen bestuurslaag moeten we ons niet al te veel aantrekken. Misschien lukt het me nog om studenten aan het werk te zetten met dit mooie materiaal van de laatste verkiezingen die voor de Tweede Wereldoorlog in Nederland gehouden werden: die voor de Provinciale Staten in april 1939.[1]
Kennelijk was het in 1939 ook nodig de betekenis van de Provinciale Statenverkiezingen toe te lichten (KDC, Archief RKSP, inv.nr. 70).
Propagandablad van de NSB, verspreid in Amsterdam (KDC, Archief RKSP, inv.nr. 74).
De SDAP in het verweer tegen de NSB (KDC, Archief RKSP, inv.nr. 74).
[1] Het Katholiek Documentatiecentrum heeft het archief van de Rooms-Katholieke Staatspartij gedigitaliseerd. Propagandamateriaal van de RKSP en haar tegenstanders vind je hier (inv.nrs. 72-77)
