Call for Papers – Jaarcongres Werkgroep De Moderne Tijd; Eenheid in verscheidenheid. Diversiteit in de Lage Landen 1780-1940

Jaarcongres Werkgroep De Moderne Tijd
4 december 2020
Doelenzaal UBA, Amsterdam

Eenheid in verscheidenheid. Diversiteit in de Lage Landen 1780-1940

Keynote: prof. dr. James Kennedy

Diversiteit is in korte tijd uitgegroeid tot hét thema van onze tijd. Discussies over inclusie en exclusie domineren het publieke debat en musea en historici lijken zich meer dan ooit bewust te zijn van de meerstemmigheid van het verleden. Reden genoeg voor werkgroep De Moderne Tijd om ook ons onderzoeksgebied eens door de lens van diversiteit bekijken. Hoe kwam meerstemmigheid in de lange negentiende eeuw tot uitdrukking? Was het streven naar eenheid en eenvormigheid in deze
‘eeuw van de natiestaat’ inderdaad overheersend of ging het proces van natievorming hand in hand met een toenemende aandacht voor veelzijdigheid?

Voor ons jaarcongres zoeken wij bijdragen die de spanning tussen eenheid en verscheidenheid in de lange negentiende eeuw op een originele wijze voor het voetlicht brengen. De aandacht kan daarbij in de eerste plaats uitgaan naar diegenen die zichzelf wel tot de natie rekenden, maar door anderen niet als zodanig gezien werden. Wie stelden in de periode 1780-1940 de eenvormigheid van de natie ter discussie? Welke strategieën pasten zij toe om door het dominante paradigma van eenheid heen te breken? En welke van deze strategieën had succes en welke niet? Daarnaast zijn er vele voorbeelden waarbij de meerstemmigheid van de natie juist bewust werd opgezocht en benadrukt. De lange negentiende eeuw was immers ook een tijd waarin de belangstelling voor regionale cultuur en folklore een hoge vlucht nam, kunstenaars het platteland opnieuw ontdekten, en op wereldtentoonstellingen de culturele rijkdom van het koloniaal bezit werd getoond. Verscheidenheid was daarbij geen bedreiging voor het proces van natievorming, maar versterkte juist het beeld van de natiestaat – al klonken er ook toen al stemmen tegen dergelijke vormen van toe-eigening.

Enkele voorbeelden van mogelijke vragen en onderwerpen zijn:

• Hoe verhield de emancipatie van katholieken, vrouwen, arbeiders en migranten zich tot het
  proces tot het proces van natievorming?
• Welk effect had de afschaffing van de slavernij op de positie van voorheen tot slaaf
  gemaakten? Was er sprake van emancipatie (als dan niet in vereniging), integratie of
  blijvende onzichtbaarheid?
• Hoe zagen de pleitbezorgers voor regionale cultuur rond 1880 de samenhang met het
  tegelijkertijd opkomende nationalisme?
• Hoe kwam de spanning tussen eenheid en verscheidenheid tot uitdrukking in bijvoorbeeld
  romans, schoolboeken, tentoonstellingen of de bouwkunst?
• Hoe probeerden koloniale emancipatiebewegingen de aandacht op te eisen? Binnen of
  buiten het nationale kader? Welke strategie leidde tot het beoogde succes?

Abstracts van ca 200 woorden met een korte biografie kunnen voor 1 juni worden gestuurd naar ons bestuurslid Anne Petterson: a.petterson@let.ru.nl. Inzenders krijgen voor 1 augustus bericht.