Blog – Het Europese gevoel

Van 2013 tot 2017 nam ik als postdoconderzoeker deel aan een inspirerend Europees samenwerkingsprogramma. Onlangs schreef een andere deelnemer mij dat deze samenwerking ons zoveel heeft gebracht. Daar ben ik het mee eens, en ik wil er graag iets over schrijven.

COST action

Het samenwerkingsprogramma was een zogenaamde Europese COST action. COST (European Cooperation in Science and Technology) is een door de EU gesubsidieerde organisatie die onderzoeksnetwerken faciliteert. Sabrina Corbellini van de Rijksuniversiteit Groningen voerde deze COST action aan onder de titel ‘New Communities of Interpretation. Contexts, Strategies and Processes of Religious Transformation in Late Medieval and Early Modern Europe’. In onze action waren maar liefst 120 onderzoekers uit 21 Europese landen verenigd. We namen deel aan werkgroepen en halfjaarlijkse congressen met thema’s als ‘Strategies of Retelling the Bible’, ‘Religious Transformation’ en ‘Transnational History’. Door het hoge aantal deelnemende landen waren de vergaderingen over de organisatie van de COST action weliswaar behoorlijk intensief, maar de locatie van die vergaderingen was meestal Rome – en dus werden de lange zittingen beloond met heerlijke Italiaanse diners.

Uitwisseling

Wat deze COST action mij heeft gebracht, is in de eerste plaats de kennismaking met andere academische culturen en gewoonten dan de Angelsaksische. Mijn blik is enorm verruimd door aan tafel te zitten met Spanjaarden, Italianen, Tsjechen, Polen, Finnen, Serviërs, Litouwers enzovoort. Nederlanders verhouden zich voornamelijk tot de Angelsaksische wetenschapstraditie, een enkele Duits-Nederlandse of Vlaams-Nederlandse samenwerking daargelaten. De meeste grote historische congressen, zoals het International Medieval Congress, vinden plaats in Groot-Brittannië of de Verenigde Staten. Niet alleen door de goede beheersing van het (academisch) Engels bewegen Nederlanders zich gemakkelijk tussen Britten en Amerikanen, ook beschikken zij doorgaans eerder over de financiële middelen hiervoor. Voor veel Oost-Europeanen is deelname aan dit soort congressen erg kostbaar. COST speelt mijn inziens een belangrijke rol in de uitwisseling tussen Europeanen uit en in diverse landen. Niet alleen maakte ik tijdens de bijeenkomsten kennis met allerlei regionale onderzoeksprojecten waarmee ik mijn Nederlandse casus over middeleeuwse Bijbelvertalingen kon vergelijken, ook leerde ik andere invalshoeken, onderzoekstradities en manieren van presenteren en organiseren kennen. De Angelsaksische dominantie werd in de COST action doorbroken.

Europese leerschool

In de tweede plaats bood de intensieve samenwerking in de COST action aan promovendi en postdoconderzoekers een Europees netwerk en een Europese leerschool. Er werden training schools georganiseerd voor promovendi, onder meer in de Athenaeumbibliotheek Deventer en aan de Universiteit van Antwerpen, waar ik een sessie mocht verzorgen. Als postdoc kon ik mij verder ontwikkelen als vervangend lid van het managementcomité en als coördinator van uitwisselingssubsidies voor promovendi en postdocs (met een spannende term aangeduid als ‘Short-Term Scientific Missions’). Samen met een Vlaming die in Denemarken werkte, beoordeelde ik aanvragen en reisverslagen en leerde ik tussen de bedrijven door veel over internationale academische loopbanen.

Groepsfoto tijdens de COST training school in Antwerpen

Dagelijks leven

Bovenal heeft de COST action mij een inkijk gegeven in de dagelijkse levens van al die andere Europeanen. De diners en lunches gaven tijd om met elkaar verder te praten (en dat is iets wat bij online congressen in de coronaperiode node wordt gemist). Ik hoorde hoe zij hun leven met of zonder kinderen organiseren, hoe hun dagen eruitzien, hoe zij wonen, hoe zij omgaan met ziekte en met de politieke situatie in hun land. De COST action was als een soort Erasmus-uitwisseling, maar dan voor afgestudeerde academici en in veel verschillende landen tegelijk. Als een van de doelstellingen van de COST is om het Europese gevoel aan te wakkeren, is dat bij mij gelukt: door deelname aan het programma voel ik mij meer Europeaan dan Nederlander, en heb ik als Nederlander tegelijk een spiegel voorgehouden gekregen. De wereld is groter dan West-Europa. Paradoxaal genoeg leerde ik door die verbreding van mijn blik juist ook de lokale Nederlandse geschiedenis op waarde te schatten, iets wat mij in het vervolg van mijn loopbaan in de Athenaeumbibliotheek Deventer goed van pas komt.

Serie boeken

Tot slot bood de COST action mij en de medeauteurs van een bundel artikelen een plek in een boekenserie. Deze serie draagt dezelfde titel als de COST Action. De titel van de bundel, die in mei 2021 verscheen als deel 1 in de reeks, is Religious Connectivity in Urban Communities (1400-1550). Reading, Worshipping, and Connecting through the Continuum of Sacred and Secular. Dit boek onderzoekt de verbindingen die laatmiddeleeuwse stedelingen in Europa met elkaar aangingen door middel van religieuze teksten, beelden, objecten en rituelen. De voltooiing van dit boek is het startsein voor nieuw onderzoek naar de collectie van de Athenaeumbibliotheek. Verrijkt met de Europese COST-ervaring treed ik de lokale Deventer geschiedenis tegemoet.

Verder lezen
De webpagina van de COST Action.