Blog – Geschiedenis met een glimlach
Onlangs kwam ik dit bericht tegen op de website van de BBC: The Dig: Lego version of Sutton Hoo treasure ‘amazing’. [1] Een vader en dochter hebben gezamenlijk een replica gemaakt van een Angelsaksische helm van bijna 1500 jaar oud. Een replica van Lego. Dit bericht toverde een glimlach op mijn gezicht en zette mij aan het denken over andere gevallen waarbij ik plezier beleefde aan geschiedenis.
Ongetwijfeld speelt de aanhoudende stroom van coronanieuws en het constant thuis zitten, thuiswerken en thuis borrelen een rol bij mijn verlangen naar lichtpuntjes. Geschiedenis is meestal een serieuze zaak. En natuurlijk, geschiedenis is van belang voor het begrijpen van de maatschappij vandaag de dag; geschiedenis kan helpen bij het vormen van nieuw beleid; en geschiedenis moet een rol spelen bij het verwerken van traumatisch verleden. Maar geschiedenis is meer dan dat.
Geschiedenis heeft een bepaalde magie. Een bepaalde aantrekkingskracht die makkelijk naar de achtergrond kan verdwijnen. Laten we wel wezen: historici zijn vaak niet het vak in gegaan om ‘een bijdrage aan de maatschappij te leveren’, om nieuw beleid te vormen of om de zwarte bladzijden van ons verleden te onderzoeken. De meeste van ons zijn het vak ingegaan omdat geschiedenis een bepaalde fascinatie had. Omdat de verhalen over het verleden ‘iets’ hadden dat nergens anders te vinden was.
Het is niet mijn bedoeling om die fascinatie hier helemaal uit te pluizen. Ik vermoed dat het iets te maken heeft met het feit dat de ongelooflijke verhalen toch echt gebeurd zijn, maar dit laat ik verder aan de psychologen. Ik denk dat het in deze rare tijden (maar ook daarna) goed is om af en toe stil te staan bij het plezier dat geschiedenis kan verschaffen. Waarschijnlijk willen we het liefst dat geschiedenis gebruikt wordt ‘ter leering ende vermaeck’. Maar soms is met alleen vermaak ook niets mis.
Geschiedenis met een glimlach kent vele vormen. Zo was er onlangs op Radio 4 de week van de filmmuziek. Onder andere kwam de epische muziek van de film Gladiator voorbij. Dit bracht mij in gedachten even in het oude Rome. Toegegeven, het was de Hollywood-versie van Rome. Maar het was heerlijk om even 4 minuten en 14 seconden weg te dromen bij de klanken van Now We Are Free, met in mijn hoofd de beelden van een vol Colosseum en de skyline van Rome. Uiteraard bij een prachtig ondergaande zon. Er zijn nog tal van andere historische films die bij mij een glimlach oproepen. Meestal in positieve zin, maar soms, als er lama’s verschijnen voor de muren van het antieke Troje, ook in iets minder positieve zin. [2]
Ruïne van Brederode
Wat bij mij ook, nog steeds, een glimlach op het gezicht brengt, is een bezoek aan een ruïne of een andere historische locatie. Ik ben opgegroeid in de buurt van de Ruïne van Brederode (foto) en heb daar tijdens mijn jeugd vaak gespeeld. En hoewel ik het natuurlijk nooit hard kan maken, denk ik dat het tastbare verleden om ons heen iets extra’s bracht als wij ons in de middeleeuwen waanden. Ook tegenwoordig, als ik op vakantie ben of in eigen land een oud kasteel of andere historische locatie bezoek, probeer ik mij te verplaatsen naar vroeger. Deze pogingen om het verleden te verbeelden geven mij ook nu nog veel plezier.
Ten slotte komt de glimlach het meest tevoorschijn bij het lezen van een geschiedenisboek. Vooral bij een geschiedenisboek dat je grijpt vanaf de eerste pagina en je daarna niet meer loslaat. Voorbeelden die mij te binnen schieten: Congo, van David van Reybrouck, Bury my heart at Wounded Knee, van Dee Brown, en bovenal The Guns of August van Barbara Tuchman. Toegegeven, de onderwerpen zijn verre van vrolijk, maar het fascinerende verhaal en de prachtige schrijfstijl brengen mij toch plezier. Uiteraard kan en moet er over de historische merites van de boeken gediscussieerd worden, maar het zou zonde zijn als we de literaire prestaties en het bijkomende leesplezier zomaar terzijde schuiven.
Laten we in deze tijden, waarin we zoveel moeten missen, niet vergeten dat de weg tot een geschiedenisglimlach vaak dichtbij is: bij onze lokale historische locatie, op onze radio en in onze boekenkast.
[1] https://www.bbc.com/news/uk-england-suffolk-56523779
[2] Het gaat hier om de film Troy uit 2004.
